Wat houdt ouderlijk gezag in en hoe ontstaat gezamenlijk ouderlijk gezag?
Voor gehuwden is dit wel duidelijk, voor
samenwoners zitten er nog wat haken en ogen aan. Er lijkt een verbetering voor
samenwoners op komst.
Een ouder die het gezag heeft over
zijn kind, moet het kind verzorgen en opvoeden. Die ouder mag zelf bepalen hoe het
kind wordt opgevoed. De ouder die het gezag uitoefent over zijn kind, moet
zorgen voor het lichamelijke en geestelijke welzijn van het kind. De
betreffende ouder moet het kind helpen om zijn of haar persoonlijkheid te
ontwikkelen. Natuurlijk mag het kind niet mishandeld worden en de gezaghebbende
ouder moet de band van het kind met de andere ouder bevorderen.
Onderhoudsplicht
De ouder met gezag moet betalen voor
de verzorging en opvoeding van het kind. Deze onderhoudsplicht voor het kind stopt zodra het 21 jaar is
geworden. Gescheiden ouders en ouders wiens geregistreerd partnerschap is
ontbonden, moeten allebei tot die tijd voor het kind blijven betalen.
Verrichten
officiële handelingen
Een minderjarig kind mag vaak niet
zelfstandig officiële handelingen verrichten. Het mag bijvoorbeeld geen
handtekening zetten of een rechtszaak voeren.
De ouder met ouderlijk gezag mag de
officiële handelingen namens het kind verrichten. Bijvoorbeeld het kind
inschrijven op een school, een paspoort aanvragen voor het kind en toestemming
geven voor een medische behandeling.
Aansprakelijkheid
De ouder met ouderlijk gezag moet ook
het vermogen van het kind beheren. Doet een ouder dit niet op een goede manier,
dan is deze ouder aansprakelijk voor schade die hierdoor kan
ontstaan. Bijvoorbeeld als het kind geld heeft geërfd en een ouder dit geld
voor zichzelf gebruikt.
Is het kind jonger dan 14 jaar, dan is
de ouder volgens de wet aansprakelijk voor wat het kind doet. Diens ouder moet
dan bijvoorbeeld de kosten betalen als het kind schade aanricht. Is het kind
tussen de 14 en 16 jaar, dan hangt het van de situatie af of de ouder
aansprakelijk is. Vanaf 16 jaar is het kind zelf aansprakelijk.
Ouderlijk gezag gehuwden
en geregistreerd partners
Zijn beide ouders met elkaar getrouwd
of hebben zij een geregistreerd partnerschap? Beide ouders krijgen dan samen
automatisch het ouderlijk gezag over de kinderen die zij krijgen of adopteren. De
man is dan voor de wet ook automatisch de vader. Hij hoeft het kind niet te
erkennen. Ook als hij niet de biologische vader is van het kind.
Trouwen de ouders na de geboorte van
hun kind? Of gaan zij daarna een geregistreerd partnerschap aan? Dan krijgen
zij ook automatisch ouderlijk gezag. Voorwaarde is wel dat de vader het kind heeft erkend. Door de erkenning wordt de
man juridisch ouder van een kind. Erkenning van een kind kan voor de geboorte,
tijdens de aangifte van geboorte of op een later moment.
Voor erkenning heeft de erkenner tot
het 16e jaar van het kind schriftelijke toestemming nodig van de moeder van het
kind. Vanaf het 12e jaar van het kind heeft de erkenner ook diens toestemming
nodig. Na diens 16e jaar is enkel toestemming van het kind vereist.
Ouderlijk gezag ongehuwde
en niet geregistreerd partners
Is de vader ongehuwd en heeft hij geen
geregistreerd partnerschap dan krijgt alleen de moeder automatisch gezag. Om
gezag te krijgen of hebben, mag de ouder zelf niet jonger zijn dan 18 jaar,
onder curatele staan of een geestelijke stoornis hebben.
De meerderjarige moeder die niet is
getrouwd en niet is geregistreerd als partner krijgt dus mits zij niet onder
curatele staat of een geestelijke stoornis heeft automatisch het ouderlijk
gezag.
Willen de vader en moeder van het kind
samen het ouderlijk gezag uitoefenen? Dan moeten zij bij de rechtbank een verzoek tot gezamenlijk gezag indienen. De vader moet het kind dan wel hebben erkend.
Is de moeder van een kind bij de
geboorte van haar kind zelf minderjarig (jonger dan 18 jaar) dan benoemt de
rechter een voogd. Wordt de moeder meerderjarig dan kan zij de rechter vragen
om het ouderlijk gezag aan haar over te dragen. Is de moeder 16 of 17 jaar bij
de geboorte van haar kind? Dan kan zij de rechter vragen om haar onder bepaalde
voorwaarden meerderjarig te verklaren en het ouderlijk gezag te geven.
Heeft geen van de ouders het ouderlijk
gezag, dan wijst de rechter een voogd aan.
Beide ouders houden het ouderlijk
gezag over de kinderen na een scheiding. Behalve als de rechter een andere
beslissing neemt.
Mogelijke verbetering
voor samenwoners met kinderen
Er was een wetsvoorstel gemaakt die
het hiervoor vermelde onderscheid tussen gehuwde en ongehuwde ouders wil opheffen.
Dat wetsvoorstel beoogt dat de ongehuwde partner van de moeder die zijn of haar
kind erkent, ook automatisch het gezag krijgt.
Inmiddels is ingezien dat een
automatische koppeling tussen erkenning en gezag in sommige gevallen niet
wenselijk is.
Onlangs is in het wetsvoorstel dan ook
een belangrijke wijziging aangebracht: als de moeder geen toestemming geeft
voor de erkenning, maar de rechtbank wel, dan volgt niet automatisch ouderlijk
gezag. De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie en de Vereniging Mediators
in het Notariaat adviseren de voorgestelde automatische koppeling van het gezag
aan de erkenning verder te beperken. Zij zien het liefst dat alleen stellen met
een notarieel samenlevingscontract automatisch gezag krijgen. Zo kan de notaris
nagaan of beide partijen inderdaad samen het gezag willen.
Wilt u meer weten over ouderlijk gezag
voor samenwoners? Bel ons voor het maken van een afspraak.